Činjenica je da na tržištu postoji mnogo različitih telefona, a sa njima postoje i različiti tipovi ekrana. Nije iznenađujuće ako zbunjeno reagirate kad čujete termine AMOLED, Retina, OLED, IPS, LCD itd. Stoga, u ovom članku ćemo objasniti neke od ključnih razlika između ovih tipova. Za sada, industrijom mobilnih telefona dominiraju 2 tipa ekrana, pa ćemo napraviti njihovu komparaciju, LCD vs OLED.
LCD
Kod ovih ekrana čija skraćenica znači Liquid Cristal Display (displej od tečnog kristala), pozadinsko svjetlo je konstantno upaljeno tokom upotrebe, i to svjetlo je neophodno za kreiranje crne, bijele i drugih boja iz spektra. Najbolji LCD ekrani poznati su po najpreciznijem prikazu boja i nijansi sive, ali su sa druge strane namjerno podešeni da slabije prikazuju crvene, plave i ljubičaste boje da bi smanjili potrošnju baterije. LCD ekrani sporije se troše i sa lakoćom mogu izdržati hiljade sati upotrebe.
U odnosu na OLED ekrane, LCD ekrani imaju jače osvjetljenje ali su s druge strane više reflektivni te je na suncu vidljivost zbog više slojeva u odnosu na OLED smanjena, što se kompenzira već pomenutim osvjetljenjem.
Ugrađuju se na sve tipove telefona, od najjeftinijih do najskupljih. U najjeftinije uređaje ugrađuju se najmanje kvalitetni LCD ekrani koji imaju loše uglove gledanja pa se boje na ekranu počnu mijenjati čim mobitel okrenete na bilo koju stranu u odnosu na oči, a i boje izgledaju isprano.
Kod telefona više klase ugrađuju se LCD ekrani sa vrlo dobrim uglovima gledanja i vidljivosti na suncu. Danas se takvi ekrani najčešće označavaju kao IPS. LCD ekrani kroz historiju su doživjeli brojne varijacije a navest ćemo samo par njih koje se koriste na savremenim uređajima.
IPS
IPS, skraćenica od ”In-Plane Switching’ je zapravo premium LCD tehnologija koja je poznata po tome što ima široke uglove gledanja i čistu sliku. Ovakvi ekrani mogu se naći na uređajima poput LG G3, Sony Xperia Z2 i na uređajima nešto niže klase poput Motorolinog Moto G. Retina ekran koji je prvi put predstavljen u iPhoneu 4 također je baziran na LCD tehnologiji i spada pod IPS ekrane. Apple tu tradiciju nije mijenjao tako da je IPS ekran prisutan i u iPhoneu 5S a to će se vjerovatno nastaviti i sa narednom generacijom iPhonea.
Super LCD
Super LCD ekrani rezlikuju se od klasičnih LCD ekrana po tome što imaju mnogo manji razmak između dodirnog stakla (digitizera) i samog ekrana. Ovo djeluje na korisnika tako što mu se ekran optički čini bližim a i vidljivost na suncu je nešto bolja. Također, pozitivne razlike mogu se primijetiti i u potrošnji baterije. Nasljednici ovog tipa ekrana su SuperLCD 2 i Super LCD3 koji se mogu naći u HTC-ovim telefonima.
OLED
Ovaj tip ekrana ne zahtijeva pozadinsko osvjetljenje da bi prikazivao crnu boju, ali je isto potrebno za prikaz bijele i ostalih boja. Za razliku od LCD-a koji ima neovisno pozadinsko osvjetljenje, kod OLED (organic light-emitting-diode) ekrana svaki piksel ima svoje osvjetljenje. Neki OLED ekrane smatraju štedljivijim na bateriji od LCD-a. Ovo mišljenje, iako je uvriježeno, je i tačno i netačno jer u potpunosti ovisi od toga koje se boje prikazuju na ekranu.
Kada je na ekranu nešto što je crne boje, npr. meni gdje je pozadina crna, OLED ekran je tada štedljiviji jer na piksele koji prikazuju crnu uopšte se ne pušta boja, tako da je efektivno crna boja zapravo ugašen piksel. Situacija se znatno mijenja što je veće učešće bijele boje.
Bijela boja je zapravo osvjetljenje koje ima piksel, da bi se bijela boja prikazala adekvatno potrebno je da piksel svijetli prilično jako (tj. jako po OLED standardima), pa će tako u toku internet pretraživanja gdje su na skoro svim sajtovima pozadine bijele boje OLED ekran zahtijevati više energije od LCD-a. Kao rezultat toga, uređaji sa OLED ekranima u prosjeku ostvaruju lošije rezultate od uređaja sa LCD ekranima u testovima trajanja baterije u toku browsanja.
Kontrast boja koje nude OLED ekrani je u teoriji beskonačan i veći od kontrasta koji nude čak i najbolji LCD ekrani. Ovaj tip ekrana prikazuje naglašene i jarke boje koje su dopadljivije oku. S druge strane, OLED ekranima zamjera se nerealnost prikazanih boja, što se na boljim uređajima može korigirati kalibracijom boja prema sopstvenim preferencijama.
S druge strane, OLED ekrani mogu patiti od previše naglašene zelene boje i u praksi se uočava po tome što sve na ekranu izgleda sa malom primjesom zelene boje, čime biva poremećen balans boja. Razlog za to je jednostavan, OLED ekrani imaju kraći vijek trajanja od LCD ekrana, a crvena i plava boja troše se brže od zelene, gdje naravno zelena izlazi kao pobjednik.
OLED ekrani su skuplji za proizvodnju, što je natjeralo mnoge proizvođače na promjenu sa OLED ekrana na LCD ekrane, čak i na pojedinim modelima. Školski primjer za to je HTC koji je svoj model Desire inicijalno isporučivao sa AMOLED ekranima, koji su podvrsta OLED ekrana, da bi kasnije zbog previsokih troškova i posljedično premale marže morali napustiti AMOLED ekrane i ubacivati LCD ekrane umjesto njih. Dva HTC Desirea sa različitim ekranima prikazana su ispod.
AMOLED
Da se malo zadržimo na pomenutim AMOLED ekranima. AMOLED, iako je podvrsta OLED-a, razlikuje se od OLED-a po rasporedu piksela ili matrici, a prefiks AM ispred OLED važi za active-matrix ili aktivna matrica. Matrica OLED ekrana je pasivna a razlika u praksi je u bržoj reakciji u promjeni piksela u korist AMOLED-a, kao i nešto manja potrošnja baterije. Potrebno je napomenuti da sve što vrijedi za OLED u odnosu na LCD vrijedi i za AMOLED, uključujući i trajanje baterije.
Inače, vidljivost OLED ekrana na suncu je loša kod starijih uređaja poput Nokie N85 zbog slabijeg pozadinskog svjetla u odnosu na LCD. U novije vrijeme, taj problem je riješen a iskorak je napravio Samsung koji je smanjio razmak između slojeva ekrana, uključujući i razmak između ekrana i dodirnog stakla, čime se refleksija svjetla reducira a vidljivost na suncu znatno popravlja pa su danas sveukupno Samsungovi AMOLED ekrani jedni od najčitljivijih na suncu u industriji.
Samsung svoje AMOLED ekrane naziva Super AMOLED ili kraće SAMOLED i prisutni su na mnogim Samsungovim telefonima više klase. Za razliku od standardnog AMOLED-a, Super AMOLED dolazi za integriranim staklom za prepoznavanjem dodira (digitizerom), što u prevodu znači da je sloj koji detektira dodir integriran u sam ekran a ne postavljen preko njega kao na drugim tipovima. Kakva je korist od toga? Prema Samsungu, SAMOLED reflektira samo 1/5 sunčeve svjetlosti u usporedbi sa konvencionalnim AMOLED-om, što je i razlog zašto su Samsungovi ekrani među najčitljivijim na suncu u industriji. Ostatak je u principu isti kao i kod konvencionalnog AMOLED-a.
Iako većinski Samsung koristi ove ekrane, AMOLED ekrani koriste se i od strane drugih proizvođača u modelima poput Nokia Lumia 1020, HTC One S, BlackBerry Z30, Huawei Ascend P1 itd.
Koji tip ekrana je bolji?
Ovo je pitanje na koje nema univerzalni odgovor. Oba tipa ekrana imaju svoje prednosti i nedostatke a razlike među pojedinačnim tipovima svakog od njih u praksi se često svode na suptilnosti.
Dok jedan tip ekrana ima svjetlije boje, drugi producira boje na drugačiji način radi redukcije potrošnje baterije. Kada budete tražili vaš sljedeći telefon negdje, bilo preko interneta ili u prodavnici, pokušajte vidjeti možete li zapaziti razlike među ekranima.
Imajte na umu da je ovaj članak namijenjen pregledu tipova ekrana uz navođenje ključnih razlika, bez dubljeg ulaska u tehničke detalje i tehničke faktore koji su vezani sa konstrukciju ekrana.
Neki ljudi između ova 2 ekrana uopšte ne mogu vidjeti bilo kakvu primijetnu razliku, dok za neke može predstavljati ključnu razliku zbog koje se može odustati od kupovine određenog uređaja. Postoji i treća grupa u koju spadaju oni koji jasno vide razlike ali im jednostavno ne igraju nikakvu ulogu u izboru svog budućeg telefona.
Krajnji zaključak autora je da se sve svodi na lične preferencije.
